شخصیت، نوعی شیوه تفکر، احساس و رفتار است که باعث می شود فرد از افراد دیگر متفاوت باشد. شخصیت یک فرد، تحت تأثیر تجربیات، محیط (محیط اطراف، موقعیت‌های زندگی) و ویژگی های ارثی است و به طور معمول در طول زمان ثابت می‌ماند. اختلال شخصیت نوعی تفکر، احساس و رفتار است که دور از انتظار است، باعث پریشانی یا مشکلات عملکردی میشود و با گذشت زمان ادامه می‌یابد. در این مقاله با ما همراه باشید تا با انواع اختلالات شخصیتی آشنا شویم.
اختلال شخصیتی چیست؟
10 نوع اختلال شخصیتی خاص وجود دارد. اختلالات شخصیتی الگوهای طولانی مدت رفتاری و تجارب درونی است که تفاوت قابل توجهی با آنچه انتظار می‌رود دارد. الگوی تجربه و رفتار از اواخر بلوغ یا اوایل بزرگسالی آغاز میشود و باعث پریشانی یا مشکلاتی در عملکرد می‌گردد. در صورت درمان نشدن، اختلالات شخصیتی می‌توانند طولانی مدت باشند. اختلالات شخصیتی حداقل بر دو مورد از این موارد تأثیر می‌گذارد:
- نحوه تفکر درباره خود و دیگران
- نحوه پاسخگویی احساسی
- نحوه درک و ارتباط با افراد دیگر
- نحوه کنترل رفتار
انواع اختلالات شخصیتی
10 نوع اختلال شخصیت مختلف وجود دارد که هر کدام علائم مختلفی دارند. متخصصان و روان شناسان این اختلالات را به سه خوشه A-B-C طبقه بندی می‌کنند. اختلالات موجود در این خوشه‌ها باعث میشود که بیماران به روش‌های مشابه تفکر و رفتار کنند.
اختلالات شخصیتی خوشه A: عجیب و غیرعادی
اختلالات شخصیتی خوشه A علائمی دارد که دیگران آن را عجیب می‌دانند. گاهی اوقات، حتی افراد غریبه نیز می‌توانند این علائم را در افراد مبتلا به اختلالات خوشه A مشاهده کنند. اختلالات موجود در این خوشه عبارتند از اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتیپ هستند.
اختلال شخصیت پارانوئید
این اختلال باعث میشود افراد بدون دلیل واقعی، بطور مداوم به دیگران مشکوک باشند. آنها معتقدند که دور و بری‌هایشان به نوعی علیه آنها هستند. به دلیل این پارانویا، آنها ممکن است در برابر ایجاد روابط معنادار، گشودن درددل کردن با دیگران یا بخشش مقاومت کنند.
افکار، احساسات و تجربیات مرتبط با پارانویا ممکن است باعث موارد زیر شود:
- به سختی می‌توانند به کسی اعتماد کنند، حتی خانواده و دوستان.
- اعتماد به دیگران برایشان دشوار است، زیرا معتقدند که دیگران قصد سو استفاده از آن ها را دارند.
- آرام و قرار ندارند.
- در اکثر موقعیت‌های روزمزه یا مکالمات بی منظور و حالت چهره دیگران مشکوکند و احساس تهدید و خطر می‌کنند.
“من از پارانویای شدید رنج می برم و اکثر مردم این حالت را بسیار عصبی‌کننده می دانند و وقتی پارانوید می شوم از من عصبانی می شوند”
اختلال شخصیت اسکیزوئید
در مورد از انواع اختلالات شخصیتی افراد مبتلا به این اختلال تمایل چندانی به داشتن روابط با دیگران ندارند، از جمله روابط جنسی، دوستی یا روابط نزدیک با خانواده. این بیماران به سختی متوجه علائم و سرنخ‌های اجتماعی می‌شوند و در ابراز احساسات یا لذت بردن دچار مشکلند.
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید توانایی عملکرد نسبتاً خوبی دارند. برخلاف اسکیزوفرنی یا اختلال اسکیزوافکتیو (schizoaffective)، معمولاً علائم روان پریشی دیده نخواهد شد. با این حال، در افکار و احساسات مرتبط با این اختلال به شرح زیر است:
- در ایجاد روابط نزدیک با افراد دیگر مشکل پیدا می‌کنند.
- ترجیح می‌دهند بدون دخالت دیگران زندگی کنند.
- ترجیح می دهند با افکار خود تنها باشند.
- از بسیاری از فعالیت ها لذت نمی‌برند.
- علاقه کمی به رابطه جنسی یا صمیمیت دارند.
- در ارتباط با دیگران مشکل دارند یا از نظر روحی سرد هستند.
اختلال شخصیت اسکیزوتیپ
دیگران غالباً متوجه می‌شوند که افراد مبتلا به این اختلال به شیوه‌های عجیب لباس می‌پوشند، حرف می‌زنند یا رفتار می‌کنند. آنها ممکن است صداهایی را بشنوند، باور کنند که در اتفاقات روزمره پیام‌های پنهانی نهفته است و معتقدند که افکارشان جادویی است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتیپ اغلب به دیگران مشکوک هستند و در ایجاد روابط با مشکل روبرو می‌شوند.
برخلاف اسکیزوفرنی، معمولاً نشانه‌های روان پریشی نخواهند داشت. با این حال:
- افکار یا برداشت های تحریف شده
- ایجاد روابط نزدیک برایشان بسیار دشوار است
- فکر کردن و نحوه بیانشان برای دیگران “عجیب” است. استفاده آن ها از کلمات و جملات غیرمعمول، ارتباط با دیگران را برایشان سخت می‌کند.
- باور دارند که می توانند ذهن دیگران را بخوانند یا از قدرت خاصی مانند “حس ششم” برخوردارند.
- نسبت به کسانی که این ها را باور ندارند مضطرب رفتار می‌کنند.
- در موقعیت های اجتماعی بسیار مضطرب و پارانوئید هستند و ارتباط با دیگران برایشان سخت است.
اختلالات شخصیتی خوشه B: دراماتیک و نمایشی
افراد مبتلا به انواع اختلالات شخصیتی خوشه B رفتارهایی را نشان می‌دهند که بیش از حد نمایشی و پیش‌بینی آن ها دشوار است. وجود این علایم، ایجاد یا حفظ روابطه را برای آنها دشوار می‌کند. اختلالات موجود در خوشه B، نمایشی، مرزی، خودشیفتگی و ضد اجتماعی است.
اختلال شخصیت نمایشی
مانند همه اختلالات شخصیتی خوشه B، این اختلال باعث میشود که طغیان‌های چشمگیر و غیر قابل پیش بینی در بیماران ایجاد شود. با این حال، مشخصه اصلی اختلال شخصیت نمایشی این است که افراد این دوره ها را راهی برای جلب توجه قرار می‌دهند.
افراد مبتلا به این اختلال ممکن است احساس کنند روابطشان پرشور است، حتی زمانی که شخص مقابل معتقد است این رابطه کم عمق است. احساسات آن ها به سرعت و به طرز چشمگیری تغییر می‌کند و اطرافیانشان به شدت روی رفتارهای آنان موثر اند.
آن ها معمولا:
- اگر در مرکز توجه نباشند ناراحت می‌شوند.
- احساس می‌کنند که باید مردم را سرگرم کنند.
- دائماً به دنبال تأیید دیگرانند یا احساس وابستگی می‌کنند.
- تصمیمات عجولانه می‌گیرند.
- دیگران آن ها را دراماتیک و احساساتی توصیف می‌کنند.
- رفتار و گفتار تحریک آمیزی دارند تا در مرکز توجه باقی بمانند.
- به راحتی تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرند.
اختلال شخصیت مرزی
مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی، ترس طاقت فرسایی از ترک شدن دارند. این رفتار اغلب منجر به علائمی مانند رفتارهای تکانشی، از جمله قمار، رابطه جنسی ناامن و پرخوری میشود. آن ها غالباً روابط شکننده و عزت نفس ناپایداری دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در درگیری های بین فردی،دچار پارانویا و عصبانیت می‌شوند.
معمولا:
- نگرانند دیگران آنها را رها کنند و برای جلوگیری از آن به هر کاری دست می‌زنند.
- احساسات بسیار شدیدی دارند که به سرعت تغییر می‌کند.
- درک درستی از اینکه کی هستند یا از زندگی می‌خواهند ندارند.
- برقراری و حفظ روابط پایدار یا دوستی برایشان دشوار است.
- کارهای خطرناک و بدون فکر انجام می‌دهند (مصرف مخدر یا رانندگی خطرناک)
- به خودکشی فکر می‌کنند.
- خود زنی می‌کنند.
- بسیاری از اوقات احساس پوچی و تنهایی دارند.
- عصبانی می‌شوند.
- در اعتماد به دیگران مشکل دارند.
- سایر مشکلات شامل اضطراب، افسردگی، مشکلات غذایی و اختلال استرس پس از سانحه.
برای آشنایی بیشتر با خشم و شیوه برخورد با افراد پرخاشگر می‌توانید به این دوره مراجعه کنید.
اختلال شخصیت خودشیفته
این اختلال شخصیت باعث میشود افراد باور کنند که اهمیت آن ها بیش از سایرین است. به همین ترتیب، آنها ممکن است نیازهای دیگران را نادیده بگیرند و یا حتی نتوانند متوجه آن نیازها شوند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته انتظار دارند اطرافیانشان دائما آن ها را مورد ستایش قرار دهند و ممکن است در تعریف از خود اغراق کنند. آن ها در مورد قدرتمندی بیشتر خیال پردازی می‌کنند و به کسانی که دارای جایگاه بالاتر هستند، حسادت می‌کنند. مردم افراد دارای اختلال خودشیفتگی را را مغرور توصیف می‌کنند.
آن ها ممکن است:
- باور داشته باشند که به دلایل خاصی از دیگران متفاوت و شایسته ترند.
- از عزت نفس شکننده ای برخوردار باشند، بنابراین برای تایید ازرزش های خود به دیگران تکیه می‌کنند.
- از نادیده گرفته شدن ناراحت شوند.
- از موفقیت‌های دیگران ناراحت شوند.
- نیازهای خود را برتر از دیگران بدانند و از دیگران هم انتظار داشته باشند آن ها را در اولویت قرار دهند.
- خودخواه و منفور شناخته شوند و از نیاز های دیگران بی خبرند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
در رسانه ها و مکالمات روزمره گاه به گاه از اصطلاح “sociopath” برای توصیف افراد مبتلا به این اختلال استفاده می‌کنند. یکی از علائم بارز اختلال شخصیت ضد اجتماعی، عدم توانایی در اهمیت دادن به نیازها و احساسات دیگران است. این امر باعث می شود افراد مبتلا به این اختلال حقوق دیگران را نقض کنند، دزدی کنند، تقلب کنند و از آن ها سو استفاده کنند. این افراد اغلب با قانون مشکل دارند و تمایل به رفتار خشونت آمیز دارند.
افراد مبتلا به این اختلال نسبت به کارهایشان احساس پشیمانی کمی دارند (یا ندارند) زیرا نمی توانند بفهمند که چگونه کارشان باعث آزار دیگری میشود.
آنها ممکن است:
- اغلب بدون اینکه به عواقب کارهایشان درمورد خود یا سایر افراد فکر کنند، خود را در موقعیت های خطرناک قرار دهند.
- نشان دادن رفتارهای خطرناک و گاهی غیرقانونی (ممکن است سابقه کیفری داشته باشند).
- به گونه ای رفتار کنند که برای دیگران ناخوشایند باشد.
- خیلی زود خسته شوند و تصمیمات لحظه ای بگیرند.
- رفتار پرخاشگرانه داشته و به راحتی درگیر شوند.
- کارهایی انجام دهند که ممکن است به افراد آسیب برساند – برای رسیدن به آنچه می خواهند، نیازها و خواسته های خود را بالاتر از دیگران قرار می‌دهند.
- توانایی همدلی ندارند – به عنوان مثال، اگر با دیگران بدرفتاری کرده باشند، احساس گناه نمی‌کنند.
- قبل از 15 سالگی اختلال سلوک در آن ها تشخیص داده شده باشد.
در ادامه انواع اختلالات شخصیتی دیگر،که در خوشه C قرار می‌گیرند را بررسی می‌کنیم:
اختلالات شخصیتی خوشه C: ترسیده و مضطرب
اختلالات شخصیت خوشه C به دلیل عدم توانایی فرد در مواجهه با ترس های خاصش اتفاق می‌افتد. دوره رهایی از ترس به شما کمک می‌کند با شناخت ترس هایتان، با آنها کنار بیایید.
اختلال شخصیت وسواسی-جبری
افراد مبتلا به این اختلال می‌ترسند که اگر وظایف خاصی را انجام ندهند یا به قوانین سختگیرانه پایبند نباشند، اتفاق وحشتناکی رخ خواهد داد. به همین ترتیب، آن ها درباره نظم، قوانین و تمیزی وسواس به خرج می‌دهند. این انعطاف ناپذیری می‌تواند به روابط آن ها آسیب برساند.
رفتارهای زیر در آن ها دیده میشود:
- باید همه چیز را منظم و تحت کنترل داشته باشند.
- برای خود و دیگران استانداردهای غیر واقعی تعیین می‌کنند.
- همیشه فکر می‌کنند نظر آن ها بهترین راه حل است.
- نگران اشتباه کردن خود و دیگرانند.
- اگر همه چیز بی نقص نباشد نگران می‌شوند.
اختلال شخصیت وابسته
در این نوع از انواع اختلالات شخصیتی، افراد در مرافبت ار خود دچار ترس هستند و توانایی آن را ندارند. آن ها برای تصمیم گیری و رسیدگی به تمام نیازهای خود به دیگران تکیه می‌کنند. به همین ترتیب، افراد مبتلا به این اختلال در معرض سو استفاده و ماندن در آن شرایط هستند، حتی وقتی شانس رهایی از آن وضعیت را دارند.
- بدون کمک یا حمایت دیگران، احساس نیاز، ضعف و ناتوانی در تصمیم گیری یا عملکرد روزمره دارند.
- به دیگران اجازه می دهند مسئولیت کارهایشان را برعهده بگیرند.
- برای جلوگیری از تنها ماندن با چیزهایی که موافق نیستند یا دوست ندارند، موافقت می‌کنند.
- می‌ترسند که مسئولیت خود را به گردن بگیرند.
- اعتماد به نفس پایینی دارند.
- افراد دیگر را بسیار تواناتر از خودشان می‌بینند.
اختلال شخصیت اجتنابی
افراد مبتلا به این اختلال از هرگونه انتقاد یا طرد شدن می ترسند. برای جلوگیری از این تجربیات، آن ها ممکن است برای جلوگیری از برخورد با افراد در محل کار یا شرکت در رویدادهای اجتماعی دست به اقدامات شدیدی بزنند.
- از فعالیت‌هایی که نیازمند بودن در جمع و مواجه با دیگران است خودداری می‌کنند.
- انتظار عدم پذیرش و انتقاد دارند و نسبت به آن بسیار حساسند.
- دائماً نگران این هستند که “لو بروند”و دیگران طردشان کنند.
- نگران تمسخر شدن توسط دیگران هستند.
- از روابط، دوستی و صمیمیت اجتناب می‌کنند زیرا از طرد شدن می‌ترسند.
- احساس تنهایی و انزوا و فرومایگی نسبت به دیگران دارند.
- از فعالیت‌های جدید که ممکن است باعث شرمساری شان شود دوری می‌کنند.
اگر شما یا فردی از عزیزانتان به این اختلالات دچار است می‌توانید برای شرکت در دوره شخصیت سالم ما اقدام کنید.
تشخیص انواع اختلالات شخصیتی نیاز به یک روانشناس متخصص دارد که الگوهای عملکردی و علائم طولانی مدت را بررسی کند. تشخیص به طور معمول در افراد 18 سال به بالا انجام میشود.
افراد زیر 18 سال به طور معمول دچار اختلالات شخصیتی نمی‌شوند زیرا شخصیت آن ها هنوز در حال رشد است. برخی از افراد با اختلالات شخصیتی ممکن است متوجه مشکل خود نشوند. همچنین، افراد ممکن است بیش از یک اختلال شخصیت داشته باشند.
“بعد از اینکه اختلال من تشخیص داده شد، متوجه نحوه رفتار و چگونگی برخوردهایم شدم و زندگی‌ام معنا پیدا کرد”
درمان اختلالات شخصیتی
انواع خاصی از روان درمانی برای درمان اختلالات شخصیتی موثر است. در طی دوران روان درمانی، فرد می‌تواند در مورد این اختلال و آنچه در ایجاد علائمش موثر بوده است درک و دانش بیشتری کسب کند. می‌تواند در مورد افکار، احساسات و رفتارهایش صحبت کند.
روان درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا تأثیرات رفتار خود را بر دیگران درک کند. یاد بگیرد علائم و نشانه های اختلال را مدیریت کند و از رفتارهایی که باعث آسیب دیگران میشود را کاهش دهد. نوع درمان معمولا به نوع اختلال شخصیت، شدت آن و شرایط فرد بستگی خواهد داشت.
به ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید:
