سبکهای فرزندپروری در واقع به ترکیب استراتژی‌هایی که برای تربیت فرزند خود انتخاب کرده‌اید اشاره دارند. هر یک از این سبک ها در شکل گیری شخصیت فرزند ما نقش بسزایی ایفا می کنند. انواع سبک های فرزندپروری که در چهار زمینه‌ی ارتباط، انضباط، انتظارات، و احساسات بررسی می شوند عبارتند از:
سبک مستبدانه
سبک سهل گیرانه
سبک طرد کننده
سبک اقتدار-منطقی
سبک مستبدانه فرزندپروری چه ویژگی هایی دارد؟
در سبک مستبدانه، والدین معمولا چنین ویژگی‌هایی را در تربیت کودک به کار می‌گیرند:
- آنها مدام فرزندشان را کنترل می کنند و بیش از آنکه به حرف‌های او گوش بدهند، به او دستور می دهند
- آنها نسبت به قواعدی که برای فرزندشان وضع می کنند به شدت حساس و سخت‌گیرند
- آنها به احساسات فرزندشان خیلی اهمیت نمی‌دهند
والدین مستبد بر این باورند که فرزند آنها بدون هیچ استثنایی، باید از قوانینی که آنها وضع می کنند پیروی کند. این والدین به قوانین خود پافشاری می‌کنند و هیچ استثنایی در اجرای آنها قائل نمی شوند. این سبک از والدین معمولا به مذاکره علاقه‌ای ندارند و فقط به اطاعت بی چون و چرای خواسته هایشان اصرار دارند.
در این سبک فرزندپروری فرزند مشارکتی در تصمیمگیری‌ها و حل مسائل ندارد و پیروی بی چون و چرا و مطیع بودن تنها کاری است که از او انتظار می‌رود. این والدین نظم را به فرزند خود یاد نمی‌دهند، بلکه با قوانین سفت و سخت آن را به او القا می‌کنند. در واقع، آنها با ایجاد احساس ناامنی در فرزندشان درباره اشتباهاتی که مرتکب شده، او را از تکرار آن اشتباه می ترسانند، و سعی در متقاعد و هم فکر کردن او با خودشان ندارند.
فرزندی که در چنین سبک فرزندپروری بزرگ می شود به احتمال بیشتری تبدیل به فردی خشمگین و پرخاشگر خواهد شد. فردی که در زندگی، به‌جای فکر کردن درباره چگونگی انجام بهتر کارها و داشتن زندگی بهتر، قربانی خشمی است که از والدین خود دارد.
سبک سهل‌گیرانه فرزندپروری چه ویزگی هایی دارد؟
- والدین سهل‌گیر قوانین و مقرراتی وضع می‌کنند، اما خودشان به آنها پایبند نیستند
- آنها برای رعایت یا عدم رعایت این قوانین پاداش یا پاسخی برای فرزندشان تعیین نمی کنند
- آنها معتقدند فرزندان بدون مداخله والدین بزرگ می شوند
والدین سهل‌گیر بسیار آزاد و بی قید و بند با موضوعات مختلف برخورد می‌کنند. برای مثال، آنها فقط در شرایط بحرانی در زندگی فرزندشان مداخله می‌کنند و زیاده از حد به فرزندشان آسان می گیرند. در این سبک تربیتی، معمولا اگر فرزند چیزی را مصرانه از والدینش بخواهد و خواهش کند، آنها سریع راضی می‌شوند و در برابر خواسته فرزندشان کوتاه می‌آیند. این والدین بیشتر نقش دوست را برای فرزندشان ایفا می‌کنند. آنها فرزندشان را به حرف زدن و بیان مشکلاتش تشویق می‌کنند، اما خوب یا بد را به آنها نشان نمی‌دهند.
فرزندان والدین سهل‌گیر بیشتر احتمال دارد مشکلات درسی پیدا کنند. آنجا که صحبت از رعایت قوانین می‌شود، نسبت به بقیه هم سن و سالانشان مقاومت بیشتری نشان می دهند. عموما عزت نفس پایین‌تری دارند و احتمالا بیش از سایرین، احساس غم و ناراحتی می‌کنند.
سبک طرد کننده فرزندپروری چه ویزگی هایی دارد؟
والدین طردکننده ارتباط کمی با فرزند خود دارند. به عبارتی، آنها کار زیادی با فرزند خود ندارند. این والدین زمان کمی را با فرزند خود می‌گذرانند. به همین دلیل هم، آنها اطلاع کمی از وضعیت فرزندشان دارند. آنها قوانین تربیتی زیادی برای فرزندشان تعیین نمی کنند. فرزندان آنها نه تنها تربیت زیادی دریافت نمی‌کنند، بلکه رغبت و توجه زیادی هم از والدین شان نمی‌گیرند. به عبارتی والدین طردکننده انتظار دارند فرزندشان خودش بزرگ شود.
در مواقعی والدین طردکننده آگاهی کمی نسبت به رشد فرزندشان دارند. گاهی هم درگیری زیاد در رابطه با مسائلی مثل مشکلات مالی، بیکاری، بیماری و باعث می شود که والدین سبک فرزندپروری طرد کننده را در رابطه با فرزندشان پیش بگیرند. کودکانی که با این نوع سبک تربیتی رشد می‌کنند اغلب عزت نفس بسیار پایینی دارند.
در این سبک فرزندپروری:
- در حقیقت هیچ سبک تربیتی مشخصی به کار نمی‌رود
- والدین اجازه می‌دهند فرزندشان هر کاری می‌خواهد انجام دهد، بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن از او
- ارتباط بین والدین و فرزندشان بسیار محدود است
- این والدین انتظارات خیلی کمی از فرزندشان دارند
سبک اقتدار منطقی فرزندپروری چه ویزگی هایی دارد؟
سبک فرزندپروری اقتدار منطقی یا مقتدارنه ارتباط زیادی با سلامت روان و رشد مناسب فرزند دارد. فرزندانی که با سبک فرزندپروری اقتدار منطقی تربیت می شوند، به احتمال بیشتری تبدیل به بزرگسالانی مسئول و مستقل می شوند و می توانند در بیان احساسات و نظرات خود قوی عمل کنند. این افراد، بیشتر زندگی شاد و موفقی کسب می کنند. آن ها همچنین به احتمال بالاتری در تصمیم گیری و ارزیابی ریسک بهتر عمل می کنند.
ویژگی های سبک اقتدار منطقی عبارتست از:
- در خانواده قوانین مشخص است و دلایل آن به فرزند توضیح داده می‌شود
- ارتباط کافی و مناسب میان والدین و فرزند برقرار است
- این والدین در عین منضبط بودن، حمایت گر نیز هستند
- نسبت به فرزندان انتظارات مشخص وجود دارد و افراد هدفمند تربیت می شوند
هریک از این سبک های فرزندپروری ناشی از باورهای به خصوصی در والدین است و این باورها می توانند در جهت رشد و شکوفایی فرزند شما مفید یا مخرب باشند. برای انتخاب بهترین سبک ارتباطی با فرزندتان و موفقیت در تربیت فرزندانی سالم(به لحاظ روانی و شخصیتی) و موفق لازم است شما با هریک از این سبک ها آشنا شوید و به باورها و انگیزه های پشت هریک آگاه شوید تا بتوانید در کنار خودشناسی، به فرزندتان در رشد صحیح کمک کنید.
