انسان موجودی اجتماعی است و بدون برقراری ارتباط موثر نمی‌تواند به زندگی خود ادامه دهد. از ابتدای خلقت، بشر در پی روش‌هایی برای برقراری ارتباط موثر بوده و با گذشت زمان این ارتباطات اهمیت و جایگاه مهم‌تری پیدا کرده است.
استفاده، بهبود و نشان دادن مهارت‌های ارتباطی می‌تواند به شما کمک کند تا در روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی خود پیشرفت کنید. به عنوان مثال در هنگام جستجوی شغل جدید شانس بیشتری داشته باشید، روابط دوستانه‌ی موثرتری برقرار کنید و در اجتماع از جایگاه بالاتری برخوردار شوید.
چرا انسان‌ها به برقراری ارتباط موثر با یکدیگر نیازمند هستند؟
انسان‌ها به دلیل ویژگی‌های اجتماعی و بیولوژیکی ذاتی‌شان، به برقراری ارتباط با یکدیگر نیاز دارند و این فقدان از جوانب متعددی از جمله فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی نشأت می‌گیرد.
انسان‌ها جزء اجتماعات زنده هستند و برای بقا و رشد به ارتباط با همدیگر وابسته‌اند. این وابستگی به ارتباطات اجتماعی نه تنها در سطح بیولوژیکی بلکه در سطح روانی نیز وجود دارد. ارتباطات اجتماعی نقش مهمی در ایجاد حس امنیت، تعلق به جامعه و رفع تنهایی ایفا میکنند.
به عنوان یک ابزار آموزشی و توسعه فردی، ارتباط با افراد دیگر فرصت‌های مناسبی برای تبادل دانش، تجربیات و ایده‌ها فراهم می‌کند. این تبادلات به توسعه شخصی و اجتماعی کمک کرده و افراد را به یادگیری و پیشرفت تشویق میکنند.
مهارت‌های ارتباطی به چه معناست؟
مهارت‌های ارتباطی مجموعه‌ای از توانمندی‌ها و استعداد‌هایی هستند که فرد برای برقراری ارتباط با دیگران نیاز دارد. این مهارت‌ها در ابعاد مختلف ارتباطات انسانی، از جمله:
- مهارت گفتاری
- مهارت گوش‌دادن
- مهارت نوشتاری
- مهارت غیرکلامی
- مهارت مدیریت زمان
- مهارت حل اختلافات
- مهارت نه گفتن
- و …
1. مهارت گفتاری
مهارت گفتاری یک ابزار بسیار حیاتی در برقراری ارتباطات است که تأثیر زیادی بر کیفیت ارتباطات فردی و حرفه‌ای دارد. در گفتار مؤثر، باید توانایی انتقال افکار، احساسات و اطلاعات به وضوح و دقت را داشته باشیم. این شامل انتخاب کلمات مناسب، نحوه ارائه اطلاعات و ایجاد ارتباط موثر با مخاطبان است.
مهارت گفتاری شامل توانایی گوش دادن فعّال، استفاده از تنوع در نحوه بیان افکار و انعطاف در تطبیق با مخاطبان مختلف می‌شود.
گفتار مؤثر افراد را قادر می‌سازد تا ارتباطات را بهبود بخشند، ابهامات را کاهش دهند و به دیگران اطمینان دهند که اطلاعات به درستی منتقل شده است.
2. مهارت گوش‌دادن
گوش‌دادن یک مهارت اساسی است که تأثیر مهمی در ارتباطات موفق دارد. این مهارت به معنای تمرکز کامل بر صحبت‌های طرف مقابل و درک عمیق از مطالب است. گوش‌دادن فعال به معنای فهم و پذیرش احساسات و نیازهای دیگران است.
این مهارت نیازمند تمرین و توسعه است. همچنین مهارت شنونده بودن از جمله اساسی‌ترین عنصر در ایجاد ارتباطات سالم و موفق است.
3. مهارت نوشتاری
مهارت نوشتاری به توانایی نوشتن با دقت، وضوح و اثربخشی اشاره دارد. این مهارت شامل توانایی انتخاب واژگان مناسب، ساختاردهی منطقی متن و انتقال افکار و اطلاعات به شیوه‌ای که برای خواننده قابل درک و جذاب باشد را در بر می‌گیرد. مهارت نوشتاری در انواع مختلف نوشته‌ها، از ایمیل‌ها و گزارش‌های کاری تا مقالات علمی و ادبیات، اهمیت دارد.
4. مهارت غیرکلامی
مهارت‌های غیرکلامی در ارتباطات انسانی نقش مهمی ایفا میکنند. این مهارت‌ها شامل عناصری چون زبان بدن، صدا و تلفظ، فاصله جسمی، و پوشش می‌شوند. نگاه مستقیم می‌تواند اعتماد به نفس یا تردید را نشان دهد. حرکات بدن نیز احساسات و انگیزه‌ها را به وضوح انتقال می‌دهند. صدا و تلفظ نحوه انتقال احساسات را نمایان میکنند. فاصله جسمی ممکن است حالت صمیمیت یا حفظ حدود شخصی را نشان دهد. پوشش و انتخاب لباس نیز اطلاعاتی درباره فرد ارائه می‌دهد.
5. مهارت مدیریت زمان
مدیریت زمان در ارتباطات یک مهارت اساسی است که به فرد کمک می‌کند به بهره‌وری و کارایی بالاتری دست یابد. این مهارت شامل تعیین اولویت‌ها، برنامه‌ریزی موثر و استفاده از ابزارهای مدیریت زمان می‌شود. با تعیین اولویت‌ها، فرد می‌تواند وظایف را بر اساس اهمیت آن‌ها مشخص کرده و زمان خود را بهینه‌تر مدیریت کند. برنامه‌ریزی موثر نیز به ایجاد زمانبندی دقیق و اختصاص وقت مناسب به هر فعالیت کمک می‌کند. همچنین، مدیریت اجتماعی از جوانب مهم مدیریت زمان در ارتباطات محسوب می‌شود. این مهارت‌ها به فرد کمک میکنند در محیط کار و زندگی روزمره بهبود یابد و ارتباطات مؤثرتری برقرار کند.
6. مهارت حل اختلافات
در تمامی روابطی که افراد با یکدیگر برقرار میکنند، اختلاف نظر و تعارض‌هایی وجود دارد که با افزایش سطح آگاهی در زمینه‌ی حل اختلافات برای برقراری ارتباطات موثر می‌توان در مواجهه با نظرات یا نیازهای متفاوت، به توافق رسیده و روابط خود را بهبود ببخشید. برای حل اختلافات موثر، ابتدا باید به گوش دادن فعال توجه کنیم. فهم دقیق از نظر طرفین و ایجاد ارتباط عاطفی با آن‌ها، ابزاری برای حل مسائل است.
مدیریت احساسات نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. کنترل هویت و هیجانات فرد در مواجهه با اختلافات، به جلوگیری از واکنش‌های ناپسند کمک می‌کند.
استفاده از مذاکره و توافق به عنوان یک راه‌حل مشترک، به جلب ایده‌ها و پیشنهادهای جدید کمک می‌کند. به طور کلی، توسعه این مهارت به ارتقاء کیفیت روابط فردی و حرفه‌ای کمک کرده و فرد را قادر می‌سازد با چالش‌های زندگی به بهترین شکل ممکن مواجه شود.
مهارت‌های ارتباطی باعث موفقیت در ارتباطات شخصی و حرفه‌ای می‌شوند و به فرد کمک میکنند تا در مواقع مختلف با موفقیت ارتباط برقرار کند.
7. مهارت نه گفتن
مهارت نه گفتن به معنای قابلیت رد کردن درخواست‌ها، پیشنهادها یا وظایفی است که باعث می‌شود افراد به دیگران بدون احساس گناه یا ناراحتی “نه” بگویند.
این مهارت نشان‌دهنده قدرت انتخاب و مرزگذاری مناسب در برقراری ارتباطات است. برای اجتناب از تعهد به موارد غیرضروری یا افترا، مهارت نه گفتن ضروری است. این امر نیازمند شناخت و اعتراف به محدودیت‌ها و ظرفیت‌های فرد می‌باشد. همچنین، نه گفتن به معنای احترام به زمان و انرژی شخصی در نظرگرفته می‌شود.
مهارت نه گفتن همچنین به فرد کمک می‌کند تا اولویت‌های خود را درک کرده و تمرکز خود را بر روی اهداف اصلی حفظ کند. این مهارت به شخص اطمینان می‌دهد که با تمام اراده به تصمیماتش عمل کرده و از پراکندگی ذهنی جلوگیری می‌کند.
دوره‌ی پیشنهادی، دوره‌ی مهارت‌های ارتباطی
روش‌هایی برای برقراری ارتباط موثر
- واضح و مختصر صحبت کنید.
- اهداف مکالمات خود را تعیین کنید.
- از لحن مناسب استفاده کنید.
- هوش هیجانی خود را تقویت کنید.
- یک استراتژی منحصر به فرد انتخاب کنید.
چرا برقراری ارتباط موثر حائز اهمیت است؟
برقراری ارتباط، یک جنبه بسیار اساسی و حیاتی در زندگی انسان‌ها است که ابعاد مختلفی از شخصیت و تعاملات اجتماعی را دربرمی‌گیرد. این اهمیت به مفاهیم مختلفی از جمله روابط فردی، موفقیت حرفه‌ای، توسعه شخصی، تعاملات در محیط کار مرتبط می‌شود.
یکی از ابعاد اصلی ارتباطات انسانی، ایجاد و حفظ روابط بین فردی است.
در فضای کاری، تسلط داشتن بر روش‌های برقراری ارتباط موثر، به عنوان یک مهارت اساسی مطرح می‌شود. توانایی برقراری ارتباطات مؤثر با همکاران، مدیران و تیم‌ها به بهبود فرآیند همکاری، افزایش بهره‌وری و ایجاد فضای کاری مثبت کمک می‌کند.
برقراری ارتباط مؤثر همچنین به توسعه فردی و رشد شخصی کمک می‌کند. این سبک از ارتباطات، مهارت‌های اجتماعی را تقویت کرده و به فرد این امکان را می‌دهد که با چالش‌ها و موقعیت‌های جدید بیشتری روبرو شود.
ویژگی‌هایی که به ما در برقراری ارتباط موثر با دیگران کمک میکنند
- به موقع احساسات خود را ابراز کنیم.
- انعطاف پذیر باشیم.
- مهارت شنونده بودن داشته باشیم.
- اهمیت خودشناسی را فراموش نکنیم.
- دیگران را تحقیر نکنیم.
- انتظارهای نامعقول و نابجا نداشته باشیم.
- به دیگران احترام بگذاریم.
- توانایی بخشیدن داشته باشیم.
- قضاوت و پیش داوری نکنیم.
- مهارت «نه» گفتن داشته باشیم.
- انتقادپذیر باشیم.
- حد و مرز را در رابطه با دیگران رعایت کنیم.
- مغرور و خودخواه نباشیم.
- رازدار باشیم.
چرا در برقراری ارتباط موثر با دیگران دچار مشکل می‌شویم؟
دلایلی برای عدم توانایی در برقراری ارتباطات مثبت و موثر با دیگران وجود دارد که می‌تواند به عوامل مختلفی بازگردد. در زیر به برخی از این دلایل اشاره می‌شود:
1. ناتوانی در ارتباطات میان‌فردی
ممکن است شخصی توانایی در برقراری و حفظ ارتباطات فردی نداشته باشد. عواملی مانند اجتناب از تعاملات اجتماعی یا کمبود مهارت‌های ارتباطی می‌تواند این ناتوانی را تسهیل کند.
2. نگرانی‌های اجتماعی
برخی افراد ممکن است به دلیل نگرانی‌های اجتماعی نتوانند به آسانی با دیگران ارتباط برقرار کنند. ترس از نقدها، رد و پذیرفته نشدن، یا تجربه تعارض‌های اجتماعی می‌تواند از این موانع باشد.
3. کمبود مهارت‌های ارتباطی
اگر کسی به مهارت‌های ارتباطی اصلی مانند گوش دادن فعّال، اظهار نظر به شکل مناسب یا حل اختلافات مسلط نباشد، در ارتباطات موثر با دیگران دچار مشکل می‌شود.
4. ترس از تغییرات
برخی از افراد ممکن است از تغییرات و اقدامات خارج از ناحیه امن خود ترس داشته باشند. این ترس می‌تواند باعث انعطاف‌پذیری ناکافی در برقراری ارتباطات شود.
5. تفاوت‌های فرهنگی
در مواقعی که افراد از فرهنگ‌های مختلفی آمده‌اند، ممکن است تفاوت‌های فرهنگی باعث سوءتفاهمات شود و ارتباطات را مختل کند.
6. کمبود اعتماد به نفس
عدم اعتماد به نفس می‌تواند باعث شود که شخص از برقراری ارتباطات فعّال با دیگران بپرهیزد و از اظهار نظرها و احساسات خودداری کند.
7. مشکلات خودشناسی
اگر شخصی شناخت کافی نسبت به نیاز‌ها، باورها، اعتقادات، احساسات و عواطف خود نداشته باشد، نه تنها در برقراری ارتباط با خویشتن دچار مشکل می‌شود، بلکه ایجاد ارتباط با سایر افراد نیز برای او چالش برانگیز خواهد بود.
8. مشکلات روانی
مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب، یا اختلالات دیگر می‌توانند به عنوان عوامل موثر در توانایی ارتباطی با دیگران نقش داشته باشند.
نتیجه‌گیری:
برای بهبود توانایی در برقراری ارتباطات مثبت با دیگران، شناخت دقیق از خود، تقویت مهارت‌های ارتباطی، و کار با مسائل خودشناسی می‌تواند کمک کننده باشد.
در مواجهه با چالش‌ها و استرس‌های زندگی، ارتباطات اجتماعی به عنوان یک پشتیبان احساسی عمل میکنند. حضور دوستان، خانواده و افراد معنادار در زندگی، احساس حمایت و انگیزه را برای فرد به ارمغان می‌آورد.
در آخر، ارتباطات اجتماعی نه تنها در زمینه‌ی گسترش دامنه‌ی تبادل اطلاعات و دانش مفید واقع شده بلکه به تعزیز همدردی و فهم متقابل میان افراد نیز کمک میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ارتباطات و مهارت‌های ارتباطی میتوانید از دوره – مهارت‌های ارتباطی – (مهارت ارتباط بالغانه) استفاده کنید.
همچنین میتوانید مقاله مهارت های ارتباطی و نقش آن در روابط اجتماعی را نیز مطالعه کنید.
منابع
https://professional.dce.harvard.edu/blog/8-ways-you-can-improve-your-communication-skills/
https://www.helpguide.org/articles/relationships-communication/effective-communication.htm
https://www.stevenson.edu/online/about-us/news/importance-effective-communication/
عبارت کلیدی : برقراری ارتباط موثر
به ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید
