هدف‌گذاری در همه جوانب زندگی ما وجود دارد. بصورت کلی ما برای همه چیز، از شغل گرفته تا سلامتی و عموم بخش های زندگی خود هدف گذاری می‌کنیم. زندگی مدرن ما را وادار می‌کند که همیشه به فکر هدف بعدی خود باشیم. فرقی نمی‌کند به دنبال یک هدف شخصی باشید یا هدف حرفه ای، در هر صورت در این مقاله با روش‌های صحیح هدف گذاری آشنا خواهیم شد.
هدف گذاری چیست؟
متخصصان، هدف گذاری را اینطور تعریف می‌کنند:
هدف گذاری، عمل انتخاب مقصود یا اهدافی که میخواهید به آن‌ها برسید.
هدف گذاری فرآیندی قدرتمند است که در آن به آینده ایده‌آل خود فکر کرده و تلاش می‌کنید آن را به واقعیت تبدیل کنید.
آشنایی با روش‌های صحیح هدف گذاری به شما کمک می‌کند تا انتخاب کنید میخواهید در زندگی به کجا برسید. با آگاهی دقیق از آنچه میخواهید بدست آورید، می‌دانید که تلاش خود را باید در کجا متمرکز کنید. همچنین به سرعت می‌توانید عواملی که موجب حواس‌پرتی شما می‌شوند را شناسایی کنید.
چرا هدف گذاری لازم است؟
ورزشکاران حرفه‌ای، تاجران و همه افراد موفق، همگی در زندگی خود هدف گذاری می‌کنند. اگر از خود می‌پرسید چرا باید هدف گذاری کنیم؟ این مقاله را بخوانید.
تعیین اهداف به شما دید طولانی مدت و انگیزه کوتاه مدت می‌دهد. باعث می‌شود به طور متمرکز به کسب دانش بپردازید و زمان و منابع خود را سازماندهی کنید، تا بتوانید از زندگی خود نهایت استفاده را ببرید.
هدف گذاری صحیح همچنین باعث افزایش اعتماد به نفس شما می‌شود. زیرا زمانی که هدفتان محقق شود، شاهد توانایی و شایستگی خود در رسیدن به آن هدف خواهید بود.
روش‌های صحیح هدف گذاری چیست؟
برای انجام صحیح هدف گذاری خود باید مراحل زیر را طی کنید:
- ابتدا باید چشم انداز کلی (Big Picture) از کارهایی که میخواهید طی مثلا برای ۱۰ سال آینده انجام دهید را مشخص کنید. همچنین اهداف گسترده ای را که میخواهید به آن‌ها برسید را شناسایی کنید.
- سپس آن‌ها را به اهداف کوچکتری تقسیم می‌کنید که برای رسیدن به هدف نهایی‌تان الزامی هستند.
- سرانجام، هنگامی که برنامه خود را تعیین کردید، برای دستیابی به این اهداف دست به کار می‌شوید.
به همین دلیل است که فرآیند هدف گذاری را باید با تعیین اهداف اصلی زندگی شروع کنید. سپس روی اهدافی کار کنید که برای مثال در ۵ سال آینده تحقق پذیر هستند سپس به سمت اهدافی که در سال آینده، ماه آینده، هفته آینده و امروز قابل دسترسی هستند حرکت می‌کنید.
قدم اول: تعیین اهداف بلند مدت زندگی
اولین قدم در روش‌های صحیح هدف گذاری، این است که بدانید در زندگی (یا حداقل در آینده دور) خود میخواهید به چه برسید. تعیین اهداف مادام العمر، یک دید کلی به شما می‌دهد که تمام جنبه‌های دیگر تصمیم گیری شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اگر میخواهید هدف گذاری شما تمام جنبه های مهم و بزرگ زندگی‌تان را در بر بگیرد، سعی کنید بر طبق برخی از دسته های زیر اهدافتان را تعیین کنید:
-
خانواده
آیا میخواهید پدر و مادر شوید؟ اگر چنین است، چگونه میخواهید پدر و مادر خوبی باشید؟ میخواهید شریک زندگی یا اعضای خانواده شما را چطور ببینند؟
-
سلامتی
آیا میخواهید همیشه جسمی سالم داشته باشید؟ آیا میخواهید در زمان پیری هم سلامتی جسمی داشته باشید؟ برای رسیدن به این مهم چه قدم‌هایی را برمی‌دارید؟ آیا ورزش می‌کنید؟
-
شغل
میخواهید در حرفه خود به چه سطحی برسید، یا میخواهید به چه چیزی برسید؟
-
مالی
انتظار دارید درآمدتان چه زمانی و به چه مقدار رسیده باشد؟ و این امر چه ارتباطی با اهداف شغلی شما دارد؟
-
آموزش
دانش خاصی وجود دارد که بخواهید یاد بگیرید؟ برای دستیابی به اهداف دیگر، چه اطلاعات و مهارت هایی را باید داشته باشید؟
-
معنوی
آیا میخواهید به اهداف معنوی برسید؟
-
نگرش
بخشی از ذهنیت‌تان مانع پیشرفت شماست؟ آیا رفتاری در وجودتان هست که از آن راضی نباشید؟ (در این صورت، هدف خود را برای بهبود رفتار خود یا یافتن راه حلی برای این مشکل تعیین کنید).
-
تفریح
چگونه میخواهید از زندگی خود لذت ببرید؟ بخشی از زندگی شما فقط مختص خودتان است. آیا میخواهید به یک سفر بروید؟
-
روابط
آیا میخواهید دنیا را به مکانی بهتر تبدیل کنید؟ اگر چنین است، چگونه؟
مقداری از وقت خود را صرف ایده پردازی کنید و سپس یک یا چند هدف را در هر دسته انتخاب کنید. طوری که به بهترین وجه منعکس کننده کاری باشد که میخواهید انجام دهید. سپس دوباره آن‌ها را غربال کنید تا تعداد کمی از اهداف واقعاً مهم برایتان باقی بماند تا بتوانید روی آن‌ها متمرکز شوید.
در حین انجام این کار، اطمینان حاصل کنید که اهدافی که تعیین کرده‌اید واقعی باشند، نه اهدافی که والدین، خانواده یا کارفرمایان از شما انتظار دارند. اهداف باید متعلق به خودتان باشد. اگر شریکی در زندگی خود دارید، بهتر است آنچه را که او می‌خواهد را نیز در نظر بگیرید. با این حال مطمئن شوید که نسبت به خود نیز وفادار هستید.
قدم دوم: تعیین اهداف کوچکتر
برای رسیدن به اهداف بلند مدت و مادام العمر خود باید علاوه بر هدف اصلی، هدف های کوچکتری نیز مثلاً در بازه‌ی ۵ ساله برای خود تعیین کنید که در راستای هدف اصلی و لازمه دستیابی به آن باشد.
سپس یک برنامه یک ساله، یک برنامه شش ماهه و یک برنامه یک ماهه با اهداف کوتاه مدت ایجاد کنید که باید برای رسیدن به اهداف مادام العمر خود به آن برسید. هر یک از این ها باید براساس برنامه قبلی تعیین شده باشد.
سپس لیستی از کارهای روزمره را که همین امروز باید انجام دهید و در جهت اهداف اصلی و بلند مدت‌تان هستند، تهیه کنید.
در مراحل اولیه روش‌های صحیح هدف گذاری، اهداف کوچک تر شما می‌تواند مطالعه کتاب و جمع آوری اطلاعات در مورد دستیابی به اهداف سطح بالاتر باشد. این به شما کمک می‌کند کیفیت و واقع بینی هدف گذاری خود را بهبود ببخشید.
سرانجام برنامه های خود را یک بار مرور کنید و مطمئن شوید که متناسب با زندگی ای است که برای خود در نظر گرفته اید.
سعی کنید به برنامه خود پایبند بمانید
هنگامی که در مورد اولین مجموعه اهداف خود تصمیم گرفتید، با بررسی و به روز رسانی لیست کارهای روزانه خود، روند را ادامه دهید.
برنامه‌های بلند مدت را به صورت دوره‌ای مرور کنید و آن‌ها را طوری اصلاح کنید که با اولویت ها و تجربه‌های در حال تغییر شما هماهنگ باشند.
هدف گذاری به روش اسمارت
یک روش مفید برای قدرتمندتر کردن اهداف استفاده از روش SMART است.
- S – خاص (یا قابل توجه)
- M – قابل اندازه گیری (یا معنی دار)
- A – قابل دستیابی (یا اقدام گرا)
- R – مربوط (یا پاداش دهنده)
- T – محدود به زمان (یا قابل پیگیری)
SMART مخفف عبارات زیر است:
- Specific است؛ یعنی محدوده و موضوع آن کاملاً شفاف و مشخص است
- Measurable است؛ یعنی می‌توان آن را به شکل کمّی و عددی سنجید و اندازه گیری کرد
- Assignable است؛ یعنی باید مشخص باشد دقیقاً چه کسی مسئول تحقق آن است
- Realistic است؛ یعنی واقع‌بینانه است و با توجه به منابع در دسترس، قابل دستیابی به نظر می‌رسد
- Time-related است؛ یعنی مشخص شده که این هدف باید در چه زمانی محقق شود
به عنوان مثال، با استفاده از هدف SMART ” به جای اینکه بگویید هدفم این است دور دنیا را بگردم، باید بگویید: تا ۳۰ فروردین سال فلان سفرم به دور دنیا را به پایان می‌رسانم. بدیهی است که این هدف تنها در صورتی امکان پذیر خواهد بود که مقدمات زیادی از قبل انجام شده باشد!
نکات لازم و روش‌های هدف گذاری صحیح
دستورالعمل های زیر به شما در تعیین اهداف موثر و قابل دستیابی کمک می‌کنند:
هر هدف را به عنوان جمله ای مثبت بیان کنید
اهداف خود را بصورت مثبت بیان کنید. بهتر است بگویید “این کار را به خوبی به انجام می‌رسانم” تا اینکه بگویید “نباید این اشتباه احمقانه را مرتکب شوم”.
دقیق باشید
اهداف دقیقی تعیین کنید. تاریخ، زمان و مقدار آن را وارد کنید تا بتوانید موفقیتتان را اندازه بگیرید. اگر این کار را انجام دهید، دقیقاً می‌دانید چه زمانی به هدف خود رسیده‌اید.
اولویت تعیین کنید
وقتی چندین هدف دارید، باید به هر یک اولویتی اختصاص دهید. این به شما کمک می‌کند داشتن اهداف زیاد خسته‌تان نکند و اینکه توجه خود را به مهمترین اهدافتان معطوف کنید.
با توجه به عملکردتان هدف تعیین کنید
باید مراقب باشید اهدافی را تعیین کنید که تا آنجا که ممکن است بر آن‌ها کنترل داشته باشید. عدم موفقیت و نرسیدن به یک هدف شخصی به دلایلی که خارج از کنترل شماست، می‌تواند کاملا روحیه شما را خراب کند!
در کسب و کار، این دلایل می‌توانند نامناسب بودن محیط کاری یا تأثیرات غیرمنتظره باشد. به طور مثال در ورزش، آب و هوای بد، آسیب دیدگی یا بدشانسی می‌توانند از جمله دلایلی باشند که از کنترل شما خارج است.
اگر اهداف خود را بر اساس عملکرد شخصی خود قرار دهید، آن وقت می‌توانید در دستیابی به اهداف خود کنترل داشته باشید و احساس رضایت کنید.
اهداف واقع بینانه تعیین کنید
تعیین اهدافی که می‌توانید به آن‌ها برسید مهم است. افراد مختلف، به عنوان مثال کارفرمایان، والدین، رسانه ها یا جامعه، می‌توانند اهداف غیرواقع‌بینانه‌ای برای شما تعیین کنند. این اهداف هم معمولاً بر اساس خواسته‌ها و آٰرزوهای شما نیست و جنبه تحمیلی دارد.
همچنین ممکن است اهدافی برای خود تعیین کنید که بیش از حد دشوار است. زیرا ممکن است به موانع موجود در این زمینه توجه نکنید یا متوجه نباشید که برای رسیدن به این هدف نیازمند توانایی‌ها و مهارت‌های خاصی هستید.
رسیدن به اهداف
وقتی به هدف خود رسیدید، از آن لذت ببرید و پیشرفتی را که در جهت رسیدن به اهدافتان کسب کرده اید مشاهده کنید.
در دوره تجسم خلاق راه‌های رسیدن به هدف و هدف گذاری صحیح را شرح می‌دهیم.
اگر هدفی که به آن دست یافته‌اید هدف مهمی بوده، به خودتان جایزه دهید. همه این‌ها به شما کمک می‌کند تا اعتماد به نفسی که شایسته آن هستید را در خود ایجاد کنید.
با تجربه ای که در رسیدن به این هدف کسب کرده‌اید، حالا اهداف دیگرتان را بررسی کنید:
- اگر خیلی راحت به هدفتان رسیدید، هدف بعدی خود را سخت تر انتخاب کنید.
- اگر رسیدن به هدف زمان‌بر و فرسایشی بود، هدف بعدی را کمی آسان‌تر کنید.
- اگر در این مسیر چیزی یاد گرفتید که منجر به تغییر اهداف دیگرتان می‌شود، این کار را انجام دهید.
- اگر علی رغم دستیابی به هدف، متوجه نقصانی در خود شدید، اهدافی را برای بهبود آن در نظر بگیرید.
اشتباهات رایج هدف گذاری که باید از آن‌ها دوری کنید
هدف گذاری ممکن است کار سادهای به نظر برسد، اگه به درستی انجام شود نسبتاً کار سادهای است اما اگر با روش‌های صحیح هدف گذاری آشنا نبوده و در انجام آن دچار خطا شوید، می‌تواند به یکی از علل استرس تبدیل شده و باعث تلف شدن وقت تان شود.
لیست زیر شامل اشتباهات رایجی است که ممکن است هنگام هدف گذاری با آن مواجه شوید:
۱. دوگانگی بین هویت و اهداف
اهداف شما باید با کسی که میخواهید باشید در تناسب باشند؛ یعنی ارزش ها و خدمتی که میخواهید به دنیا ارایه دهید. برای مثال اگر صادق بودن یکی از ارزش های شماست، هدفتان نباید در تناقض با صداقت باشد و شما را به آن سمت سوق دهد. بنابراین شاید بهتر باشد ابتدا ارزش های خود را بشناسید.
۲. تعیین وظایف به جای اهداف
اهداف موثر، اهدافی هستند که شما را به چالش بکشند و مجبور به پیشرفت کنند. اگر بدون هیچ تلاش و همت خاصی به هدف خود برسید و رشد شخصیتی بخصوصی در شما ایجاد نشود، شما در واقع هدف انتخاب نکرده اید بلکه وظایفتان را نوشته اید.
۳. تعیین اهداف غیر قابل کنترل
مسئولیت زندگی و اعمال شما چیزهایی است که در محدوده مسئولیت هایتان قرار می‌گیرد و تحت کنترل شماست. تعیین اهدافی که به دیگران وابسته باشند، موفقیت شما را در دستان دیگران قرار می‌دهد و اصلا توصیه نمی‌شود. اهداف شما باید در محدوده قابل کنترل خودتان باشد.
۴. تعیین اهداف برای دیگران
از دیگر اشتباهات رایج در روش‌های صحیح هدف گذاری این است که از دیگران انتظار تغییر داشته باشید. اینکه تغییر دیگران را هدف خود قرار دهید، از طرفی برای فرد یا افراد مورد نظر عادلانه نیست و همچنین کنترل شما را روی هدف با محدودیت مواجه می‌کند.
۵. تمرکز کردن روی آنچه نمی‌خواهید
حرف زدن در مورد چیزهایی که نمی‌خواهید کار ساده‌ای‌ست. مهم این است که بدانید چه کاری در قبال آن لازم است انجام دهید و برای دانستن آن لازم است بدانید هدفتان چیست. در عوض می‌توانید با تمرکز روی چیز هایی که میخواهید شروع کنید و کم‌کم وارد جزییاتش شوید.
۶. کلی گویی کردن
اهداف کلی چندان انگیزه ای در شما ایجاد نمی‌کنند. شاید فکر کنید که میخواهید پولدارتر، شادتر و سالم‌تر باشید، ولی این ها دقیقاً برای شما چه معنایی دارند؟ به همین دلیل است که باید با جزییات بیشتری در مورد اهداف خود صحبت کنید. چقدر پولداتر میخواهید باشید؟ شادتر و سالم تر بودن برای شما به چه صورت تعریف می‌شود؟
۷. کمال گرایی در هدف گذاری
اینکه بخواهید در همه چیز بی‌نقص باشید، فقط کار را برای خودتان سخت‌تر می‌کند. انسان موجودی خطاکار است. همه ممکن است انتخاب‌های اشتباهی در زندگی انجام دهند. اهدافی که با کمال‌گرایی تعیین شوند محکوم به شکست هستند.
۸. واقع گرا نبودن در هدف گذاری
همانطور که در روش‌های صحیح هدف گذاری هم گفتیم، یکی از ویژگی‌های اهداف تعیین شده واقع گرایانه بودن آن‌ها است. اهداف باید قابل دستیابی باشند و به این منظور لازم است که واقع گرایانه انتخاب شوند. درست است که اگر بخواهید می‌توانید به هر هدفی برسید اما مطمئناً زمان زیادی هم می‌طلبد. یک شبه نمی‌توان از یک آدم تنبل به دونده دو ماراتن تبدیل شد. باید با اهداف واقعی و کوچک شروع کرد و نهایتاً به اهداف بزرگتر رسید.
اشتباهات رایج در هدف گذاری به شدت مانع پیشرفت شما خواهند شد. حتی در برخی موارد تلاش برای رسیدن به اهداف غیر واقع گرایانه و دست نیافتنی می‌تواند باعث ایجاد استرس و سرخوردگی در شما شود.
هدف گذاری صحیح قدم بزرگ و قدرتمندی است که با ایجاد انگیزه در شما، باعث پیشرفت هایی می‌شود که فکرشان را هم نمی‌کردید.
نتیجه گیری
فرایند هدف گذاری و یادگیری روش ها و اشتباهات در این مسیر به شما کمک می‌کند تا در زندگی به آنچه میخواهید باشید و داشته باشید، به شکلی برنامه ریزی شده و قابل پیش بینی نزدیک شوید و در نهایت به آن دست یابید. رسیدن به هدف می‌تواند برای برخی از افراد که ذهنیتی از مسیر محقق ساختن آن ندارند پیچیده و بعضاً غیرممکن بنظر برسد. ولی با شناختن اصول و روش‌های هدف گذاری و پشتکار همراه با انضباط در مسیر رسیدن به هدف، می‌توانید در جنبه های مختلف زندگی به شکوفایی برسید و موفق شوید.
به ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید
